Giải bài tập Bài 4 trang 36 Toán 12 Tập 1 | SGK Toán 12 - Chân trời sáng tạo

a) $y = \frac{x^2 - 2x + 2}{x -1}$

1. Tập xác định: $D = \mathrm{ℝ}\backslash \left\{1\right\}.$

2. Sự biến thiên:

• Chiều biến thiên:

Đạo hàm $y\text{'} = \frac{x^2 - 2x}{{\left(x - 1\right)}^2}.$ Ta có $y\text{'} = 0 \iff x = 0 hoặc x =2.$

Trên các khoảng $\left(-\infty ; 0\right) và \left(2; +\infty \right), y\text{'} > 0$ nên hàm số đồng biến trên mỗi khoảng đó.

Trên các khoảng $(0; 1) và (1; 2), y\text{'} < 0$nên hàm số nghịch biến trên mỗi khoảng đó.

• Cực trị:

Hàm số đạt cực tiểu tại $x = 2 và y_{CT} = 2.$

Hàm số đạt cực đại tại $x = 0 và y_{CĐ} = -2.$

• Các giới hạn tại vô cực và tiệm cận:

$\underset{x\to -\infty }{lim}y = \underset{x\to -\infty }{lim}\frac{x^2 - 2x + 2}{x - 1} = -\infty ; \underset{x\to +\infty }{lim}y = \underset{x\to +\infty }{lim}\frac{x^2 - 2x + 2}{x - 1} = +\infty$

Ta có $a = \underset{x\to +\infty }{lim}\frac{x^2 - 2x + 2}{x\left(x - 1\right)} = 1 và b = \underset{x\to +\infty }{lim}\left[\frac{x^2 - 2x + 2}{x - 1} - x\right] = \underset{x\to +\infty }{lim}\frac{-x + 2}{x - 1} = -1.$

Suy ra đường thẳng $y = x - 1$ là tiệm cận xiên của đồ thị hàm số.

Ta có $\underset{x\to 1^{-}}{lim}y = \underset{x\to 1^{-}}{lim}\frac{x^2 - 2x + 2}{x - 1} = -\infty ; \underset{x\to 1^{+}}{lim}y = \underset{x\to 1^{+}}{lim}\frac{x^2 - 2x + 2}{x - 1} = +\infty$. Suy ra đường thẳng $x = 1$ là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số.

• Bảng biến thiên:

3. Đồ thị:

Đồ thị hàm số giao với trục Oy tại điểm $\left(0; -2\right).$

Đồ thị hàm số không cắt trục Ox.

Đồ thị của hàm số đã cho được biểu diễn như hình dưới đây.

Tâm đối xứng của đồ thị hàm số là điểm $I\left(1; 0\right).$

Các trục đối xứng của đồ thị hàm số là hai đường phân giác của các góc tạo bởi hai đường tiệm cận $x = 1 và y = x - 1.$

b) $y = 2x - \frac{1}{1 - 2x}$

1. Tập xác định: $D = \mathrm{ℝ}\backslash \left\{\frac{1}{2}\right\}.$

2. Sự biến thiên:

● Chiều biến thiên:

Đạo hàm $y\text{'} = 2 - \frac{2}{{\left(1 - 2x\right)}^2}$. Ta có $y\text{'} = 0 \iff x = 0 hoặc x = 1.$

Trên các khoảng $\left(-\infty ; 0\right) và \left(1; +\infty \right), y\text{'} > 0$ nên hàm số đồng biến trên mỗi khoảng đó.

Trên các khoảng $(0; \frac{1}{2}) và \left(\frac{1}{2}; 1\right), y\text{'} < 0$ nên hàm số nghịch biến trên mỗi khoảng đó.

● Cực trị:

Hàm số đạt cực tiểu tại $x =1 và y_{CT} = 3.$

Hàm số đạt cực đại tại $x = 0 và y_{CĐ} = -1.$

● Các giới hạn tại vô cực và tiệm cận:

$\underset{x\to -\infty }{lim}y = \underset{x\to -\infty }{lim}\left(2x - \frac{1}{1 - 2x}\right) = -\infty ; \underset{x\to +\infty }{lim}y = \underset{x\to +\infty }{lim}\left(2x - \frac{1}{1 - 2x}\right) = +\infty$

Ta có $\underset{x\to +\infty }{lim}\left(y - 2x\right) = \underset{x\to +\infty }{lim}\frac{-1}{1 - 2x} = 0; \underset{x\to -\infty }{lim}\left(y - 2x\right) = \underset{x\to -\infty }{lim}\frac{-1}{1 - 2x} = 0$. Suy ra đường thẳng $y = 2x$ là tiệm cận xiên của đồ thị hàm số.

Ta có . Suy ra đường thẳng $x = \frac{1}{2}$ là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số.

● Bảng biến thiên:

3. Đồ thị:

Đồ thị hàm số giao với trục Oy tại điểm $\left(0; -1\right).$

Đồ thị hàm số không cắt trục Ox.

Đồ thị của hàm số đã cho được biểu diễn như hình dưới đây.

Tâm đối xứng của đồ thị hàm số là điểm $I\left(\frac{1}{2}; 1\right).$

Các trục đối xứng của đồ thị hàm số là hai đường phân giác của các góc tạo bởi hai đường tiệm cận $x = \frac{1}{2} và y =2x.$